Arbeidsmiljøloven § 10-4 określa standardowy czas pracy w ciągu dnia i tygodnia. Nadgodzinami są wszystkie godziny pracy powyżej dziewiątej godziny w ciągu dnia oraz wszystkie godziny przekraczające 40 godzin tygodniowo.
Poprzez podpisanie odpowiedniej umowy z pracownikiem, przedstawicielem pracowników lub Norweską Inspekcją Pracy możemy rozszerzyć standardowy okres czasu pracy i uniknąć nadgodzin. Ten proces nazywa się "gjennomsnittsberegning av den alminnelige arbeidstiden", co w polskim tłumaczeniu oznacza "średnie obliczanie normalnego czasu pracy".
"Średnie obliczanie normalnego czasu pracy" umożliwia zwiększenie liczby godzin pracy w danym okresie, co oznacza, że pracownicy mogą mieć więcej niż 40 godzin pracy bez naliczania nadgodzin, ale w kolejnym okresie muszą pracować w krótszych godzinach pracy. Plan pracy godzinowej musi być odpowiednio rozłożony, aby w ciągu 52 tygodni średni tydzień pracy nie przekraczał 40 godzin. To jest szczególnie przydatne w przypadku pracowników z zagranicy, którzy często podróżują do swoich rodzin.
Główną zasadą jest, że pracodawca nie może samodzielnie nakładać obowiązku pracy w ramach systemu średniego obliczania czasu pracy - gjennomsnittsberegning. Wprowadzenie obliczania przeciętnego czasu pracy jest możliwe poprzez zawarcie następujących umów:
- Indywidualne umowy z pracownikami;
- Umowa z reprezentantem pracowników - dotyczy firm objętych układem zbiorowym (tariffavtale);
- Uzyskanie zgody od Norweskiej Inspekcji Pracy.
Liczba godzin, w jakich pracownik może pracować w ciągu dnia lub tygodnia, zależy od indywidualnych ustaleń z daną osobą, z którą podpisaliśmy umowę.
Indywidualne umowy z pracownikami
Pracodawca i pracownik mają możliwość zawarcia umowy, która określa, że codzienny czas pracy wynosi 10 godzin, a tygodniowy czas pracy wynosi 48 godzin, przy założeniu, że w ciągu 52 tygodni średni tydzień pracy wynosi 40 godzin. Limit 48 godzin w ciągu siedmiu dni może być uśredniany w okresie ośmiu tygodni, jednak w żadnym tygodniu normalny czas pracy nie przekracza 50 godzin.
Jeśli umowa nie zawiera informacji dotyczących daty jej ważności, zakłada się, że odnosi się do danego roku kalendarzowego.
Przykład:
W ciągu pierwszych 8 tygodni przeciętny tygodniowy czas pracy wynosił 46 godzin.
368 godzin podzielone przez 8 tygodni, daje 46 godzin. Został więc zachowany limit 48 godzin w okresie 8 tygodni, mimo iż niektóre tygodnie miały 50 godzin pracy.
W tygodniach 9-16 przeciętny czas pracy z kolei wynosi 28,75 h (230 godz. /8 tyg.)
W całym okresie przeciętny czas pracy wynosi:
598 godzin podzielone na 16 tygodni = 37,4 godzin
Czyli zachowaliśmy tutaj wszystkie zasady gjennomsnittsberegning.
Umowa z reprezentantem pracowników
Ta umowa dotyczy przedsiębiorstw objętych układem zbiorowym (tariffavtale).
Czas pracy w ciągu 24 godzin wynosi 12,5 godziny, a tygodniowy czas pracy to 48 godzin, z założeniem, że w ciągu 52 tygodni średni tydzień pracy wynosi 40 godzin. Limit 48 godzin w ciągu siedmiu dni może być uśredniony w okresie ośmiu tygodni, jednak normalny czas pracy w jednym tygodniu nie przekracza 54 godzin.
Przykład:
W powyższym przykładzie średni tydzień pracy w okresie 8 tygodni wynosił 47,8 godziny. Udało się więc zachować limit 48 godzin w ciągu 8 tygodni.
Uzyskanie zgody od Norweskiej Inspekcji Pracy
W sytuacji, gdy nie jesteśmy związani umową zbiorową, a potrzebujemy, aby nasi pracownicy pracowali więcej niż 10 godzin dziennie, możemy złożyć wniosek do Norweskiej Inspekcji Pracy. Jeśli wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony, pracownicy będą mogli pracować 13 godzin dziennie, a tygodniowy czas pracy wyniesie 48 godzin, przy założeniu, że w ciągu 26 tygodni średni tydzień pracy wyniesie 40 godzin.
W okresie ośmiu tygodni limit 48 godzin pracy w ciągu siedmiu dni może zostać uśredniony.
Przed złożeniem wniosku do Norweskiej Inspekcji Pracy, należy odbyć spotkanie z reprezentantem pracowników, podczas którego zostaną omówione warunki pracy, zdrowie i dobrostan pracowników, a nie tylko godziny.
Norweska Inspekcja Pracy ustaliła, że do wniosku należy dołączyć następujące informacje:
- Ilość godzin pracy w ciągu dnia;
- Ilość godzin pracy w ciągu tygodnia;
- Zakres czasu używany do obliczeń średnich;
- Średni czas pracy w tygodniu;
- Informacje dotyczące przerw, w tym ich długość oraz czy pracownik pozostaje w czasie przerwy do dyspozycji pracodawcy.
Opis pracy w podaniu powinien zawierać następujące punkty:
a) Rodzaj wykonywanej pracy.
b) Okresy aktywne/pasywne w ciągu dnia roboczego.
c) Wymagania fizyczne lub psychiczne związane z pracą.
d) Czy praca odbywa się w nocy.
e) Czy praca odbywa się w niedzielę.
f) Czy praca odbywa się samodzielnie.
g) Czy praca odbywa się na zasadach akordowych.
h) Stopień samokontroli w pracy.
i) Jeśli praca wymaga podróży, należy podać geograficzne miejsce pracy oraz czas dojazdu.
j) Informacje dotyczące struktury płci i wieku pracowników w danym miejscu pracy.
k) Jeśli firma przeprowadziła ocenę ryzyka związanego z proponowanym systemem czasu pracy, należy ją dołączyć. Jeśli ocena ryzyka nie została przeprowadzona, należy podać przyczynę. Należy również wyjaśnić, dlaczego nie została zawarta umowa z reprezentantem pracowników zgodnie z § 10-5 drugim akapitem ustawy o środowisku pracy, jeśli to było możliwe.
h) Wnioskowi musi być dołączony plan pracy, w którym określone są okresy pracy i odpoczynku.
i) Wnioskowi należy dołączyć wszelkie umowy zawarte na podstawie § 10-8 ust. 3 ustawy o środowisku pracy, dotyczące skróconego okresu wolnego od pracy.
j) Należy załączyć do wniosku protokół ze spotkania z reprezentantem pracowników.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, należy skonsultować je z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy lub księgowym, aby złożyć kompletny i poprawny wniosek.
Pracownicy zatrudnieni tymczasowo - midlertidig ansatte
Jeśli chodzi o pracowników zatrudnionych na krótszy okres niż 52 tygodnie, ich godziny pracy muszą być uśrednione w całym okresie trwania umowy o pracę. Oznacza to, że tygodniowa liczba godzin pracy powinna być średnią dla danego stanowiska w okresie zatrudnienia.
Umowę dotyczącą średniego obliczania czasu pracy należy zawrzeć w umowie o pracę lub jako dodatkową umowę.
Plan pracy
W przypadku gdy pracownicy pracują w różnych porach dnia lub w różne dni tygodnia, konieczne jest opracowanie planu pracy, który określi, w którym tygodniu, w jakie dni i ile godzin pracuje każdy pracownik zgodnie z Arbeidsmiljøloven § 10-3.
Plan pracy powinien być przygotowany we współpracy z reprezentantem pracowników i przekazany pracownikom najpóźniej na 14 dni przed jego wprowadzeniem.
Naliczanie nadgodzin przy średnim wyliczaniu godzin pracy
Ważne jest pamiętanie o podstawowej zasadzie, że nadgodziny są dozwolone tylko w przypadku istnienia szczególnej i istotnej potrzeby.
Limit dziennej ilości nadgodzin wynosi 13 godzin. W przypadku firm objętych układem zbiorowym, po uzgodnieniu z reprezentantem pracowników, może to wynosić 16 godzin dziennie (łącznie zwykłe godziny pracy i nadgodziny).
Całkowity czas pracy, wliczając nadgodziny, nie może przekroczyć 69 godzin w tygodniu przy średnim wyliczeniu czasu pracy. W szczególnych okolicznościach Norweska Inspekcja Pracy może wydać zgodę na dłuższe godziny pracy.
Czas wolny
Podczas tworzenia planu pracy należy pamiętać o czasie wolnym pracowników. Zgodnie z prawem, w ciągu 24 godzin zatrudniona osoba powinna mieć co najmniej 11 godzin wolnego od pracy pomiędzy kolejnymi zadaniami lub zmianami. Ponadto pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia swoim pracownikom 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu tygodnia.
Pracodawca ma możliwość ustalenia z reprezentantem pracowników krótszego okresu odpoczynku między zadaniami lub zmianami.
Umowa o pracę
W umowie o pracę należy uwzględnić informacje dotyczące średniego wyliczania czasu pracy. Należy pamiętać o wypełnieniu poniższych pól:
- Ukentlig arbeidstid - liczba godzin pracy w tygodniu - na przykład 37,5 h.
- Daglig arbeidstid - codzienny czas pracy - na przykład 7,5 h.
- Arbeidstidens plassering - lokalizacja czasu pracy - na przykład czas pracy jest obliczany średnio, odnosząc się do obowiązującego w danym czasie planu pracy.
- Pauser - przerwy - na przykład 0,5 godziny.